Lách đồ

Trong những bệnh có lách to, khi cán thiết ta phải làm lách đồ để xác đinh chẩn đoán:

Trước khi chọc lách phải bảo đảm:

. Làm các xét nghiệm cần thiết vể đông máu và cầm máu, vì biến chứng nguy hiểm duy nhất là chày máu sau khi chọc lách.

. Chỉ được chọc vào những lách to sờ thấy rõ ràng. Dùng kim dài khoảng 8 cm, đường kính 8/10 mm, lắp chật vào một chiếc bơm tiêm loại 20 ml, bơm tiêm phải thật khít để khi hút tạo được một áp suất mạnh. Tất cả dụng cụ phải tiệt khuẩn và hấp khô. Đặt bệnh nh&n nằm ngửa, nếu lách không to lắm thì dặt bệnh nhân nằm nghiêng bên phải, trong tư thế giãn cơ hoàn toàn; nên chọc chỗ gõ lách đục, và nếu lách khổng to lắm thì có thể chọc qua khoảng liên sườn dưới cùng. Có thể gây tê ngoài da bằng novocain 1% trước khi chọc. Dặn bênh nhản hít vài cái thật sâu rồi nín hơi lại để khi đã chọc thì tránh phản xạ hít vào do dau gảy nên và tránh'rách các tổ chức. Sau đó, cầm bơm ti&m chọc kim qua da, qua các lớp cơ vào tới lách; chọc sâu khoảng 5 - 6 cm; giữ vững bơm và kim ở tư thế đó, không di c h u y f a j ệ p kéo

mạnh nòng bơm t iêm nhiều lấn để hút các chất dịch t rong lổ chức lách vào t rong lòng kim. Thông thường, chất dịch đó k h ông đú để vào t rong bơm t iêm nhưng đủ dè dàn phiến đồ, vì vậy sau khi kéo mạnh nhiều lán thì rút cá bơm t iêm lẫn kim thật nhanh ra. Bơm chất dịch có t rong lòng kim vào phiến kính và dàn phiến đổ ngay. Nhuộm phiến đồ như n h u ộm tế bào máu. Đối với bênh nhân, sau khi chọc lách, • • 9 • ' nên cho vể giường nằm nghi khoảng 6 giờ, nếu cán có thể cho chườm đá vào vùng lách.

Nếu trong khi chọc lách, hút ra nhiều máu thì ngừng ngay không hút nữa, rút cả kim lẫn bơm tiêm ra. Bơm máu đỏ vào một phiến kính lõm rồi gạn lấy nhữne mảnh tổ chức lách nằm lẫn trong máu để dàn phiến đồ. Nếu không thấy những mảnh tổ chức lách đó thì cứ làm phiến đổ với chỗ máu sẩn có; trong trường hợp này, tế bào lách thường giạt vào các bờ của phiến đồ.

1. Lách đồ bình thường

Chất dịch hút ra dễ lẫn với máu trong các mạch máu

nên công thức tế bào trong lách đồ thường bị thay đổi và

vì vây các tác giả dã dưa ra nhiểu công thức khác nhau.

Nói chung, một lách dồ bình thường có thể có tới:

. 60% tế bào dòng lympho (nguyên lympho, lymphocyt và

các nguyên huyết bào dã bắt đầu biệt hóa sang dòng này).

. 30% tế bào dòng mono (monocyt, tổ chức bào...)

. 10% tế bào dòng bạch cầu hạt.

Có tác giả dã đẻ nghị củng ihức đon giản sau, có chìa

khóa là con số 14; cổng thức này chỉ cho ta một khái niệm

vể lách đồ thôi vì không thấy các tế bào gốc, các tế bàọ lymphocyt (14 X 4) 569c monocyt (14 X 2) 2H9Íbạch cầu đa nhân trung tính 14 bach cầu đa nhân ái toan 1 tương bào, nguyên hồng cáu 1 Cộng 100%

2. Lách dồ bệnh lý

Trong thực tế, giá trị của lách đồ khổng phải là ờ sô lượng, ở công thức trên đây mà giá trị là ờ chỗ nhận định có hay không có tình trạng sau:

- Di sản tế hào:

. Dòng hồng cẩu: trong bệnh tăng nguyên hổng cáu.

. Dòng bạch cầu hạt: trong bệnh leucemi tủy.

. Dòng lympho: trong bệnh leucemi lympho

- Xuất hiện các t ế hào bất thường:

. Tế bào Sternberg trong bệnh Hodgkin

. Tế bào Gaucher trong bệnh Gaucher

. Tế bào Pick trọng bệnh Niemann - Pick

. Tế bào ung thư trong bộnh sarcom lách.

- Xuất hiện một s ố vi khuẩn và ký sinh trùng:

. Vi khuẩn Koch và các tạp khuẩn

. Ký sinh trùng s ố t rét trong bệnh sốt rét.