Xét nghiệm tế bào - XN PHÂN
Trong phân thấy:
- Tế hào của các thức ăn chưa tiêu hóa hết: xem phần “thảm dò chức ning” ò dưới.
- Tế bào ống tiêu hóa:
. Các tế bào già cỗi có thể bong ra và lẫn vào phân , khi qua ruột đều bị hủy hoại hoàn toàn.
. Các tê bào do thương tổn các tổ chức ờ phán trôn ông tiêu hóa (dạ dày, tá tràng...) khi xuống tới hậu mòn cũng bị hủy hoại. Nếu kiểm tra thấy tê bào, nên nghĩ đến các thương tổn ờ thấp, viêm đại tràng, lỵ..., các tế bào trong các bệnh này có thể còn nguyên hoặc mới bị hủy hoại một phần.
- Hồng cầu:
Do niêm mạc hoặc loét thương tổn đến mạch máu gây chảy máu. Nếu thương tổn ở trên cao, hồng cấu thường cũng bị hủy hoại cả, nên tìm huyết sắc tố chắc chắn hơn; nếu thương tổn ở thấp, nhìn ờ kính hiển vi cũng thấy hồng cầu dễ dàng, phân có dính màu đỏ.
- Bạch cầu:
Cũng như các loại tế bào khác, chỉ thấy bạch cẩu khi có thương tổn ở thấp. Bạch cẩu thường đi cùng với tế bào mủ.
Trong bệnh ly trực khuẩn: nhiều bạch cẩu đa nhân trung tính. Trong bệnh ly amib: nhiều bạch cẩu đa nhân ái toan.
Tuy nhiên tất cả các loại tế bào tr&n dù thương tổn ở cao cũng có thể thấy ở trong phân trong trường hợp tiêu hóa quá nhanh, tế bào không kịp bị hủy hoại nữa.
- Các tinh thể:
. Ammoni-magie trong phAn thối, lên men ammoniac.
. Hematoidin khi có chảy máu trong ống liêu-hóa hoặc ăn thức ăn có máu (tiết canh...)
. Bilirubin trong phân bị lỏng cấp tính.
. Charcot-Leyden trong bệnh lỵ amib...
- Các sạn sỏi:
Các sạn sỏi trong phân thường từ đường dẫn mật xuống, ít khi từ tụy xuống;
. Sỏi cholesterol: hình trứng, khá to, thường chỉ có một hòn, nổi lên trên mặt nước, đốt thì cháy hết. Màu trắng hay vàng do bilirubin kết hợp.
. Sỏi hỗn hợp có những lớp cholesterol, bilirubin, calci, carbonat; sỏi có nhiều mặt phẳng và thường có nhiều sỏi; có thể có dưới hình thái sạn, bùn mật; nếu thấy nhiểu, nghĩ đến lỗ rò túi mật - ruột.
. Sỏi sắc tố mật: tạo bởi bilirubin, màu xạm đen, chìm trong nước; kích thước nhỏ và thường có nhiều sỏi.
. Sỏi calci carbonat, calci magie phosphat quyện lại xung quanh một thứ cặn bã thức ăn: ở ruột, dễ vỡ nên có thể dưới hình thái sạn.
. Sỏi calci phosphat rắn, hình bầu dục của tụy.
Cần phân biệt với những sỏi giả do các chất cặn bã thức ăn thực vật tạo nên.
- Chất nhẩy:
Đình thường, có rất ít chất nhẩy. Khi có viêm niêm mạc trực tràng, chất nhẩy được tiết ra nhiẻu và bám vào phân.