Kháng sinh dự phòng trong phẫu thuật

Nhiễm trùng vết mổ (NTVM) chiếm khoảng 15% tỉ lệ nhiễm trùng bệnh viện, dẫn đến kéo dài thời gian nằm viện cũng như làm tăng thêm chi phí điều trị.

Nhiễm trùng (NT) xuất hiện khi vi khuẩn thường trú di chuyển sang vị trí vô khuẩn bình thường.

Các yếu tố ảnh hưởng đến tỉ lệ NTVM: chủng và độc lực của vi khuẩn, cơ chế đề kháng của ký chủ, chăm sóc quanh phẫu thuật, và điều trị trong mổ.

Mục tiêu của việc sử dụng kháng sinh dự phòng (KSDP) là làm giảm tỉ lệ NTVM.

KSDP được chỉ định đối với các phẫu thuật có tỉ lệ NT cao (cấy ghép và hậu quả của NT là nặng nề).

KSDP nên bao phủ hầu hết các VK và hiện diện trong mô khi rạch da.

Nồng độ điều trị nên duy trì trong suốt cuộc phẫu thuật

KS điều trị là tiếp tục duy trì KS sau phẫu thuật tùy thuộc vào các vấn đề trong phẫu thuật.

Việc tiếp tục sử dụng KSDP sau mổ là không cần thiết và không được khuyến cáo.

Hậu quả của việc sử dụng KS không đúng là tác dụng phụ của KS và đề kháng KS lâu dài.

Bảng phân loại phẫu thuật

Loại phẫu thuật	Định nghĩa
Sạch	PT không viêm nhiễm, không liên quan đến đường tiêu hóa, hô hấp, tiết niệu. Đảm bảo tốt các nguyên tắc vô trùng trong lúc PT
Sạch-Nhiễm	PT ở đường hô hấp, tiêu hóa, tiết niệu, nhưng không vấy bẩn đáng kể
Nhiễm	PT nơi viêm nhiễm cấp tính (không có mủ), nơi có vết thương nhiễm rõ ràng.Ví dụ PT vấy bẩn rõ từ các tạng rỗng trong suốt quá trình PT hoặc kèm các chấn thương hở được PT trước 4 giờ.
Dơ	PT nơi có mủ, nơi có thông thương với tạng rỗng trước đây, hoặc kèm theo chấn thương hở trên 4 giờ.

KSDP là kháng sinh được sử dụng trong vòng 1 giờ trước rạch da và không nên tiếp tục sau 24 giờ.

KSDP chỉ được dùng trong các PT chương trình sạch, sạch nhiễm, và nhiễm. Các PT phức tạp, dơ, nên sử dụng KS điều trị.

KSDP nên nhằm vào chủng vi khuẩn ở nơi PT.

KSDP không cần thiết trong trường hợp BN đã dùng KS điều trị.

Nên cho thêm một liều KS nếu PT kéo dài quá 3 giờ.

Phẫu thuật	VK thường gặp	KS khuyên dùng	KS thay đổi
Tim mạch – Lồng ngực	Sta.epi,aureus, Strepto, Corynebacteria, Enteric- Gr(-) bacilli	Cefazoline	Clindamycin
Đầu & Cổ	Anaerobes, Sta aureus, Gr(-) bacille	Clindamycin	Cefazoline + Metronidazole
Mạch máu	Sta.epi,aureus, Gr (-) bacille, Enterococcus	Cefazoline	Clindamycin
Thần kinh
Sạch	Sta.aureus, epi	Cefazoline	Clindamycin
Nứt sọ, rò dịch não tủy	Anaerobes, Sta.aureus, epi	Cefazoline	Clindamycin
Chấn thương xuyên thấu	Sta, Strep, Gr (-) bacilli, Anaerobes	Ceftriaxone, Clindamycin	Clindamycin
Spine	Sta.aureus, epi	Cefazolin	Clindamycin
Tổng quát
Viêm ruột thừa (chưa vỡ)	Enteric Gr(-) bacilli	Cefazolin+ Metronidazole	Clindamycin+ Aminoglycoside
Đại tràng	Enteric Gr(-) bacilli, Enterococ, Anaerobes	Cefazolin+ Metronidazole	Clindamycin+ Aminoglycoside
Dạ dày- Thực quản- Đường mật	Enteric Gr (-) bacilli, Gr (+) cocci	Cefazolin	Clindamycin+ Aminoglycoside
Vết thương thấu bụng	Enteric Gr (-) bacilli, Enterococ, Anaerobes	Cefazolin+ Metronidazole	Clindamycin+ Aminoglycoside
Chỉnh hình
Gãy xương kín	Sta. aureus, epi	Cefazolin	Clindamycin
Gãy xương hở	Sta, Strep, Gr(-) bacilli, Anaerobes	Cefazolin+ Gentamycin	Clindamycin+ Gentamycin
Tiết niệu
Niệu- Sinh dục	Gr (-) bacilli, Enterococcus	Cefazolin	Ciprofloxacine