Xét nghiệm phát hiện các loại nấm gây bệnh thường gặp

Xét nghiệm nấm ở tóc, râu, lông

Để tìm các loại nấm Trichophyton rubrum, violac eum, Achorion gây bệnh ở tóc, râu làm gãy tóc, râu... Trichosporon beigili , Piedraia hortai gây bệnh trứng tóc, có thể gây nên các vết loét, chốc ở da đầu (favus).

Lấy bệnh phẩm

Lấy nhíp đã tiệt khuẩn nhổ tóc, râu hoặc lông mắc bộnh. Nếu không xét nghiệm được ngay thì nên để vào giữa 2 phiến kính đã tiệt khuẩn, gói giấy gửi lên phòng xét nghiệm.

Xét nghiệm

Lấy nhíp và kéo con đã tiệt khuẩn, cắt tóc, râu hoác lông thành những đoạn dài chừng 1,5 đến 2 cm. Đặt lên phiến kính trong một giọt NaOH hoặc KOH 10%, đữa lên trên một ngọn đèn cồn cho đến khi bắt dẩu sôi. Để hơi nguội , đặt lẻn một lá kính rồi đưa soi qua kính hiển vi.

Kết quả

Nếu tóc, râu, lông bị bệnh sẽ thấy sợi nấm nằm dài trong tóc, nang bào nấm quanh sợi tóc hoặc thấy nấm ờ tronglẫn ngoài sợi tóc.

Nếu còn nghi ngờ nên tiến hành cấy nấm.

Cấy nấm

Lấy kéo đã tiệt khuẩn, cắt tóc, râu, lông thành những đoạn rất ngắn chừng 1 - 2 mm, dùng đầu que cấy đã tiệt khuẩn đặt những đoạn tóc vào mặt thạch nghiêng Sabouraud có glucose 2%, dùng 3 - 5 ống. Mỗi ốnp cấy 5 - 8 mảnh tóc.. . Hàng ngày theo dõi nếu ở một điểm nào nấm bắt đầu mọc thì cấy truyén vào ống Sabouraud khác ngay.

Xét nghiệm nấm ở móng tay, móng chân

Để tìm các loại nấm gây sùi móng như Aspergillus, Trichophyton rubrum, Epidermophyton floccosum, Achorion schonleini .

Lấy hệ nil phàm

Lấv cổn 70' lau sạch mónc chàn, mónc tay. Đe cho khỏ hoặc lau khô băng bỏng vô khuẩn. Lấy lưỡi dao cạo đã tiệt khuẩn cắt móng tay hoặc móng chân thành những mành rât mòng, hoặc cạo những màng, những vảy ờ rãnh quanh móng.

Xét nghiệm

Đật bệnh phẩm lên một phiến kính trong một giọt KOH 10%. Đun nóng rồi đặt một lá kính lên trên. Đưa soi kính hiển vi. Nếu có nấm sẽ thấy rõ sợi nấm.

Cây nấm

Lấy lưỡi dao cắt mỏng thành những mảnh nhỏ hơn. Cũng cấy vào mòi trường trên và theo phương pháp trên.

Xét nghiệm nám ờ vảy, da

Để tìm các loại nấm hắc lào: Trichophyton rubrum, Sabouraudi tes canis , các loại nấm gây lang ben, tokelau: Epidermophyton concentricum. . . các loại nấm gây. mẩn loét ờ các kẽ bẹn, âm hộ, bìu, kẽ chân, kẽ tay: Epide rmophyton flocco sum, Trichophyton rubrum, Ctenomyces interdigitalis, Actinomycetes minut issimus .

Lấy bệnh phẩm

Ở da: lấy một phiến kính đã được tiột khuẩn (hơ lửa, để nguội). Đặt ngửa phiển kính, chiều dài áp vào da chỗ đã mắc bệnh. Lấy một ỉưỡi dao đã tiệt khuẩn hoặc một miếng kính khác cạo da chỗ mắc bệnh đế vảy rơi vào phiến kính ngửa.

Ở kẽ chỉn, kẽ tay: l íy nhíp đã được tĩẽt khuẩn lột vẩy ờ kẽ chản, kẽ tay đặt len một phiến kính đs được tiệt khuẩn.

Xét nghiệm

Đặt vẩy lên một phiến kính. Nhỏ một giọt NaOH, rồi dât lên một ngọn đèn cồn. Sau đó đặt một lá kính lên trên rồi soi kính hiển vi. Có thể thay NaOH 10% bằng dung dịch chloral lactophenol . Dùng chất này thì có thể xem ngay không cần phải đun; nếu có sợi nấm, sẽ thấy sợi chằng chịt di xuyên qua các tế bào.

Cấy nấm

Lấy que cấy đã tiệt khuẩn, lấy những mảnh vảy rất bé đật lên mặt môi trường Sabouraud có 2% glucose hay maltose đật cách nhau 2 - 3 cm. Trong mỗi ống thạch cho 5,8 vẩy. Nếu vảy to quá, lấy kéo cắt thành mảnh nhỏ. Hàng ngày theo dõi nấm mọc, khi bắt đầu mọc, thì cấy truyền sang ống khác.

Xét nghiệm nấm ở các vết loét ngoài da

Để tìm các loại Blas tomyc e s , Pa ra co c c idio ide s gây nên các vết loét ngoài da.

 Lấy bệnh phẩm và xét nẹ/liệm

Lấy nước hoặc mủ ở chỗ vết loét chảy ra, đặt lên một phiến

kính. Lấy một lá kính áp lên trên rồi đưa soi kính hiển vi. Nấm gây các vết loét ờ da thường là những loại thuộc giống men hình tròn trong hoặc bầu dục.

Có thể phết nước rỉ, mù lên một phiến kính, cố định rồi nhuộm Giemsa.

Cấy nấm

Cũng theo phương pháp trên nhưng dùng hộp Petri.

Xét nghiệm ním ở niêm mạc (mồm, tai, âm hộ...)

Để tìm các loại nấm Candida, Blastomyces... nhất là Mycotorula albicans trong bênh tưa lưỡi ờ trẻ con. Rhinosporium seeberi trong bộnh viêm mũi .

Lấy bệnh phẩm

Dùng một que bông đặc biệt quết vào chỗ loét hoặc có màng trắng. Đặt bệnh phẩm lên trên một phiến kính dày.

Xét nghiệm

Áp một lá kính lên trên rồi đưa soi kính hiển vi.

Nếu có nấm , phần nhiều là thuộc loại Candida hình bầu dục, tròn hoặc dài hai dầu.

 Cấy nấm

Lấy một que bông khác lấy bộnh phẩm rồi ria vào hộp thạch môi trường Sabouraud có glucose hay maltose 2%.

Xét nghiệm nấm trong các u nám

u nấm thường khu trú ờ chi dưới, có khi ờ hàm. u có nhiểu lỗ rò, mủ mang theo các nấm và sợi nấm theo 16 rò chảy ra ngoài . Thường thấy các loại A c t in omy c e s , Madurella my c e tomi , Madurel la gri sea, Nocardia bras i l iens i s , Streptomyces madurae...

Lấy bệnh phẩm và xét nghiệm

Nặn mủ vào phần trong và sâu vào một hôp Petri có nước muối sinh lý, rồi đưa một ít vào giữa phiến kính và lá kính đem soi kính hiển vi; Dựa trên màu sắc các hạt có thể dự đoán:

Hạt màu đen: Madurella mycetomi, Madurella grisca.

Hạt màu trắng: Streptomyces madurae.

Hạt màu vàng nhạt: Nocardia brasiliensis.

Hạt màu đỏ: Streptomycespelletieri .

Đem nhuộm Ziehl-Neelsen sẽ thấy các hạt Actinomyces như một khối sợi nấm chằng chịt, xung quanh là những tai nấm hình chùy đỏ.

Cấy nấm

Ria vào hộp thạch đựng môi trường Sabouraud có g lu cose và men bia.

Xét nghiệm nấm trong mủ

Để tìm các loại nấm Blastomyces, Coccidioides, Sporotrichum, Rhinoclavium, phialophora verrucosa gây ra.

Lấy bệnh phẩm và xét nghiệm

Lấy một giọt mủ trộn với một giọt KOH 10% trên một phiến kính. Đặt lá kính lên rồi soi kính hiển vi.

Các loại nấm trên có dạng hình tròn óng ánh, vỏ dày hay mòng tùy loại.

Lấy nơm

Cấy nấm vào hộp Petri có môi trường Sabouraud.

Xét nghiệm nám trong đờm

Để tìm các loại nẩm sợi: Candida albicans, Actinomyces, Penicillium, mucor hay nang bào các loại nấm Blastomyces, Coccidioides immitis, Cryptococus neoformans, Aspergillus... gây nên những hội chứng về phổi tương tự như ở các bệnh do ờ vi khuẩn làm rất dẻ nhầm lẫn.

Lấy bệnh phẩm và xét nghiệm

Trước khi lấy dòm, cần súc miệng bằng dung dịch lugol hoặc dung dịch sát khuẫn khác để loại trừ nấm tạp sẵn có trong miệng.

Lấv một giọt đờm dể lồn trèn một mièng kính; Đặt trôn dó một lá kính rồi đưa soi kính hiển vi. Không nên dùng KOH như với mù vì KOH sẽ làm phổng mỏt só tè bào ở trong đờm làm nhầm lẫn với n ím.

Cấy nấm

Cấy vào hộp Petri vô khuẩn như trên. Đỏi với Candida albicans, nên áp dụng t h ừ n g h i ệ m "m ọ c thànlì sợi" Trên chủng Candida phân lập được, lấy xét nghiêm "tìm áo bào từ" làm tiêu chuẩn chính xác để so sánh sánh. Thử nghiệm này tiến hành được nhanh chóng, đơn giản và chính xác. Thử nghiệm (+) cho phép xác định gần như chắc chắn là Candida albicans , thử nghiệm ( - ) thì chắc chắn không phải là loại này.

Xét nghiệm nấm trong dịch năo tủy

Để tìm Cryptococus neoformans trong bộnh viêm màng não mạn tính do nấm làm bệnh nhân rức đầu dữ dội vì áp lực dịch não tủy tăng nhiều.

Lấy bệnh phẩm và xét nghiệm

Lấy một giọt dịch não tủy trộn với một giọt mực nho vào một phiến kính. Đặt một lá kính lên trên rồi soi kính hiển vi. Trên nền đen của mực nho, Cryptococus là những hạt hình tròn hay bầu dục, chung quanh có một vùng chất nhờn trắng.

Cấy nấm

Ria vào một ống mặt thạch nghiêng Sabouraud.

Xét nghiệm nấm trong mán

Để tìm Histoplasma capsulatum của bẽnh histoplasmose là một bệnh vé nấm của các tế bào hệ thống võng mac nội mô (SRẸ) làm giảm bạch cầu, hồng cầu, gan và lách to, loét da và niêm mạc.

Lấy bệnh phẩm và xét nghiệm

Làm phiến đổ máu, nhuộm Giemsa. Nấm ờ trong monocyt . Hình thể nấm ở đây là những điểm xanh tím, quanh điểm có nang bào dày không bắt màu.

Cấy nấm

Rất ít khi thấy được nấm trong máu nên thường phải đem cấy máu: lấy 4 -5 ml máu, ria vào môi trường Sabouraud có glucose 2% hay môi trường có máu. Để ờ 37°c.

Tiêm truyền qua động vật

Tiêm vào màng bụng 4 chuột nhắt; sau 8 - 3 0 ngày đem giết, lấy gan và lách để nuôi cấy. Phương pháp này nhậy hơn cả.

Những điểm cần chú ý:

Khí hậu nước ta rất thuận tiện cho nấm phát triển, từ nấm gây bênh đến những tạp nấm. Vì vậy:

Cần chú ý đến những bệnh do nấm gây ra và tìm nấm ờ tất cả các bộnh phẩm.

Tất cả các dụng cụ dùng để xét nghiệm đều được lau chùi sạch sẽ và tiệt khuẩn để tránh các nấm tạp.

Phương pháp xét nghiệm nấm rất đơn giản, đặt nấm giữa một phiến kính và một lá kính rồi đem soi kính hiển vi. Nếu cần nhuộm thì thường là nhuộm Giemsa, chứ không nhuộm Gram.