Xét nghiệm vi khuẩn

Trong một sỏ bệnh, dịch não tùy có lẫn vi khuẩn. Xét nghiệm vi khuẩn trong dịch não tùy cũng tiến hành như đối với các bệnh phẩm khác.

Lấy dịch não tủy thật vô khuẩn. Đem quay ly tâm và chỉ xét nghiêm phẩn lắng cặn.

1. Xét nghiệm trực tiếp

Lấy 1 giọt chất lắng cặn trong ống nghiệm, dàn mỏng lên phiến kính, cố định rồi nhuộm:

- Gram để tìm các vi khuẩn: tụ cầu khuẩn, liên cáu khuẩn, màng não cầu khuẩn, phế cẩu khuẩn, trực khuẩn Salmonella, trực khuẩn E. coli, trực khuẩn Corynebacterium diphteriae, trực khuẩn mủ xanh Pseudomonas aeruginosa, trực khuẩn Moraxella, trực khuẩn Listeria monocytogenes, trực khuẩn Hemophilus influenzae... gây nên các bệnh ở não-màng nio.

- Ziehl-Neelsen để tìm trực khuẩn Koch bệnh lao màng não.

- Fontana-Tribondeau dể tìm xoắn khuẩn bệnh leptospira, hay xoắn khuẩn Treponema pallidum bệnh giang mai.

2. Cấy môi trường

Lấy khoảng 2 - 3 ml dịch não tủy chở vào ống nghiệm vô khuẩn. Môi trường nuôi cấy thường dùng thạch máu và thạch sòcôla, các môi trường này dáp ứng cho hầu hết các vi khuẩn gây viêm màng não mủ hay gặp. Dich não tùy ờ trong khoang kín, bình thường không có vi khuẩn, khi bị viêm thì thường do một loại vi khuẩn gây ra và ít có khá năng bị bội nhiễm các vi khuẩn từ ngoài nếu các điểu kiện chọc dò dịch não tủy và lấy bệnh phẩm được bào đàm vô khuẩn. Riêng với trực khuẩn lao cần môi trường nuôi cấy riêng: Dubos, Lovveinstein...

Đợi vi khuẩn mọc, tiến hành phân lập và xác định qua các phương pháp sinh vật hóa học.

3. Tiêm truyền vào dộng vật

Cũng tiến hành như đối với các bộnh phẩm khác.

- Phế cầu khuẩn: dùng chuột nhắt. Tiêm bệnh phẩm vào phúc mạc chuột nhắt gây nhiễm khuẩn máu, lấy máu xét nghiêm trực tiếp hoặc phân lập vi khuẩn.

- Trực khuẩn Koch: dùng chuột lang.

- Xoắn khuẩn bệnh do leptospira: dùng chuột lang, tiêm bệnh phẩm vào phúc mạc chuột lang: nếu chuột sốt 39 - 40°c, lấy máu xét nghiệm trực tiếp, hoặc đưa cấy môi trường, hoặc tiêm truyền chuyển tiếp.

4. Phản ứng Bordet-Wassermann

Cũng tiến hành như làm phản ứng đối với huyết thanh. Trong bệnh giang mai nhất là ở thời kỳ thứ 3 (giang mai thần kinh...), nhiều khi phản ứng BW của huyết thanh âm tính mà xét nghiệm dịch não tủy lại thấy dương tính (+). Trong quá trình điều trị bệnh, cần lấy dịch não tủy thử lại. Phản ứng âm tính không cho phép kết luận sớm là khỏi hẳn bệnh giang mai mà chỉ có thể kết luận thực khỏi nếu nhỉéu lần ttiỉr BW huyết thanh, dịch não tủy và kết hợp với nhiều phương pháp khác (Kahn, Meimcke, keo benjoin) đều thòng nhất là âm tính ( - ) .

Người ta còn dùng phàn ứng này dể phân biệt giang mai với lao màng não nhưng cũng cần chú ý có trường hợp lao màng não ở một bệnh nhân đã mắc giang mai sẩn. Lấy chừng 3 - 4 ml dịch não tủy gửi đi xét nghiêm là đù.