Tiểu đường: Nguyên nhân và triệu chứng

Tiểu đường đang ngày càng phổ biến ở người Việt. Bệnh được chia làm 2 nhóm, do có sự khác nhau về cơ chế gây bệnh cũng như các yếu tố làm tăng tỉ lệ mắc.

Nguyên nhân gây tiểu đường

Tiểu đường (hay đái tháo đường) là một nhóm bệnh ảnh hưởng đến khả năng sử dụng đường huyết (glucose) của cơ thể.

Tiểu đường thường được chia là 2 loại, tiểu đường type 1 và tiểu đường type 2. Bệnh được cho là sự kết hợp của di truyền với yếu tố môi trường gây ra, và đều có 1 điểm chung là làm tăng lượng đường trong máu. Chỉ số đường huyết cao gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng đối với sức khỏe.

Với người mắc tiểu đường type 1, cân nặng không phải nguyên nhân gây bệnh. Ngược lại, thừa cân được cho là có mối liên hệ chặt chẽ với tiểu đường type 2, song không phải ai mắc tiểu đường type 2 cũng thừa cân.

Về mặt cơ chế gây bệnh, ở người mắc tiểu đường type 1, hệ miễn dịch - với chức năng là tiêu diệt các virus và vi khuẩn gây hại cho cơ thể - đã tìm tới, tấn công và phá hủy các tế bào sản xuất insulin trong tuyến tụy. Điều này khiến cơ thể không có đủ insulin để vận chuyển glucose tới các tế bào, vì thế, glucose tích tụ trong máu.

Ở người mắc tiểu đường type 2, các tế bào hình thành cơ chế kháng insulin và tuyến tụy thì không thể sản sinh đủ insulin để vượt qua "trở ngại" này. Tương tự như tiểu đường type 1, thay vì được insulin vận chuyển vào các tế bào, sản sinh năng lượng cho cơ thể, đường tích tụ trong máu.

Tiểu đường type 1 có thể xảy ra ở bất cứ độ tuổi nào, khá thường gặp ở trẻ em và tuổi vị thành niên. Tiểu đường type 2 phổ biến hơn, đặc biệt là ở người trên 40 tuổi.

Các yếu tố nguy cơ

Dù chưa rõ chính xác nguyên nhân, song các nhà khoa học cũng chỉ ra các yếu tố được cho là làm gia tăng nguy cơ mắc tiểu đường.

Các yếu tố nguy cơ của tiểu đường type 1:

- Yếu tố gia đình: Gia đình có bố mẹ hoặc anh/chị/em mắc tiểu đường type 1

- Có tế bào tự kháng thể: Hệ thống miễn dịch tự tấn công các tế bào/cơ quan trong cơ thể. Không phải ai có tự kháng thể cũng mắc tiểu đường.

- Yếu tố môi trường: Nhiễm virus có khả năng gây bệnh tiểu đường

- Yếu tố địa lý: Ở một vài quốc gia, như Phần Lan, Thụy Điển, tỉ lệ mắc tiểu đường type 1 cao hơn.

Các yếu tố nguy cơ của tiểu đường type 2:

- Yếu tố gia đình: Bố mẹ hoặc anh/chị/em có người bị tiểu đường

- Cân nặng: Cơ thể càng có nhiều mô mỡ, các tế bào càng dễ kháng insulin

- Ít vận động: Hoạt động thể chất giúp kiểm soát cân nặng, sử dụng glucose làm năng lượng và khiến các tế bào nhạy cảm hơn với insulin

- Tuổi tác: Nguy cơ tăng lên tỉ lệ thuận với số tuổi. Điều này có thể do khi càng cao tuổi, bạn càng có xu hướng ít vận động, mất đi các khối cơ và tăng cân.

- Phụ nữ khi mang thai mắc tiểu đường thai kỳ

- Có tiền sử bị huyết áp cao: Chỉ số huyết áp trên 140/90 mm/Hg

- Nữ giới mắc hội chứng buồng chứng đa nang

- Nồng độ cholesterol thấp, còn nồng độ triglyceride cao bất thường

- Chủng tộc: Người da đen, người gốc La-tinh, người Mỹ da đỏ, người Mỹ gốc Á có nhiều nguy cơ mắc bệnh hơn.

Triệu chứng của tiểu đường

Lượng đường trong máu càng tăng, triệu chứng bệnh tiểu đường càng nặng lên. Ở một số người, đặc biệt là người chớm tiểu đường hoặc mắc tiểu đường type 2, thường không biểu hiện triệu chứng ở giai đoạn đầu. Trong khi đó, triệu chứng của tiểu đường type 1 lại xuất hiện nhanh và nghiêm trọng hơn.

Một số dấu hiệu nhận biết chung của tiểu đường:

- Khát nước nhiều

- Đi tiểu thường xuyên

- Dễ đói

- Giảm cân không rõ nguyên nhân

- Mệt mỏi

- Hay cáu gắt

- Mắt nhìn mờ

- Vết thương lâu lành

- Thường xuyên bị nhiễm trùng ở nướu, da, âm đạo...

- Qua xét nghiệm phát hiện có ketone trong nước tiểu (ketone là sản phẩm phụ trong quá trình chuyển hóa chất béo và cơ, xảy ra khi thiếu hụt insulin)