Bệnh sốt xuất huyết Dengue đặc điểm và mức độ nguy hiểm

Đại cương

Bệnh sốt xuất huyết Dengue (SXHD) là bệnh nhiễm vi rút cấp tính do muỗi truyền và có thể gây thành dịch lớn.

Đến nay, bệnh SXHD chưa có thuốc điều trị đặc hiệu và chưa có văcxin phòng bệnh, vì vậy diệt véc tơ đặc biệt là diệt bọ gậy (loăng quăng) với sự tham gia tích cực của cộng đồng là biện pháp hiệu quả phòng chống SXHD.

Bệnh dịch lưu hành chủ yếu ở các tỉnh đồng bằng châu thổ Nam bộ, duyên hải Trung bộ và vùng đồng bằng, duyên hải Bắc bộ.

Do đặc điểm địa lý, khí hậu khác nhau, miền Nam và miền Trung bệnh xuất hiện quanh năm, miền Bắc và Tây Nguyên bệnh thường xảy ra từ tháng 4 đến tháng 11. Những tháng khác bệnh ít xảy ra vì thời tiết lạnh, ít mưa, không thích hợp cho sự sinh sản và hoạt động của Aedes aegypti. Bệnh SXHD phát triển nhiều nhất vào các tháng 7, 8, 9, 10 trong năm

Tác nhân gây bệnh: Vi rút Dengue thuộc nhóm Flavivirus, với 4 típ huyết thanh DEN-1, DEN-2, DEN-3 và DEN-4.

Nguồn truyền nhiễm: Người bệnh và muỗi nhiễm vi rút

Thời kỳ ủ bệnh và lây truyền: Thời kỳ ủ bệnh từ 3-14 ngày. Thông thường từ 5-7 ngày. Bệnh nhân là nguồn lây bệnh trong thời kỳ có sốt, nhất là 5 ngày đầu của sốt là giai đoạn trong máu có nhiều vi rút. Muỗi bị nhiễm vi rút thường sau 8-12 ngày có thể truyền bệnh và truyền bệnh suốt đời.

Ổ chứa: Vi rút dengue được lưu hành tuần hoàn trong chu trình Người – Muỗi. Ngoài ra ở khu vực Đông Nam Á và Tây Phi còn có chu trình Khỉ - Muỗi.

Phương thức lây truyền: Bệnh lây truyền qua vết đốt của muỗi nhiễm vi rút dengue, chủ yếu là muỗi Ae. aegypti có thói quen hút máu người vào ban ngày, hoạt động mạnh vào buổi sáng sớm (2 giờ sau khi mặt trời mọc) và chiều tối (vài giờ sau mặt trời lặn)

Sinh thái của muỗi Ae. aegypti

Muỗi trưởng thành có màu nâu đen, có nhiều đốm trắng bạc ở thân và chân nên còn gọi là muỗi vằn

Muỗi hay đẻ trứng ở các dụng cụ chứa nước nhân tạo hoặc các đồ vật phế thải có nước ở xung quanh nơi con người sinh sống như bể, phuy, vại, chum, chai lọ vỡ... Không thấy muỗi này đẻ ở những nơi nước bẩn đục như ao, vũng nuóc bẩn...

Muỗi hoạt động hút máu vào ban ngày, nhiều nhất lúc sáng sớm và chiều tối. Độ khuếch tán chủ động khoảng 400m xa ổ

Mọi người chưa có miễn dịch đặc hiệu đều có thể bị mắc bệnh từ trẻ sơ sinh cho đến người lớn.

Sau khi khỏi bệnh sẽ được miễn dịch suốt đời với típ vi rút dengue gây bệnh nhưng không được miễn dịch bảo vệ chéo với các típ vi rút khác.

Nếu bị mắc bệnh lần thứ hai với típ vi rút dengue khác, có thể bệnh nhân sẽ bị bệnh nặng hơn và dễ xuất hiện sốc dengue.

Định nghĩa ca bệnh

Ca bệnh lâm sàng: Sốt cao đột ngột, liên tục từ 2-7 ngày và có ít nhất 2 trong các dấu hiệu sau:

Biểu hiện xuất huyết ở nhiều mức độ: nghiệm pháp dây thắt, xuất huyết ở dưới da, chảy máu chân răng hoặc chảy máu cam.

Nhức đầu, chán ăn, buồn nôn, nôn

Da xung huyết, phát ban.

Đau cơ, đau khớp, nhức hai hố mắt.

Vật vã, lừ đừ, li bì,

Đau bụng vùng gan hoặc ấn đau vùng gan.

Ca bệnh xác định: Là ca bệnh được chẩn đoán xác định phòng xét nghiệm (phân lập vi rút, PCR hoặc ELISA).

Các mức độ lâm sàng SXH Dengue

Bệnh sốt xuất huyết Dengue được chia làm 3 mức độ (Theo Tổ chức Y tế Thế giới):

Sốt xuất huyết Dengue (sốt và xuất huyết dưới da).

Sốt xuất huyết Dengue có dấu hiệu cảnh báo (kèm theo vật vã, li bì, nôn nhiều, xuất huyết niêm mạc, gan to).

Sốt xuất huyết Dengue nặng (Sốc, xuất huyết nặng, suy các tạng).