Bệnh Sởi: Nguyên nhân, phương thức lây truyền, biểu hiện và cách phòng chống

Bệnh sởi là bệnh nhiễm vi rút cấp tính đường hô hấp, gây ra những vụ dịch bùng nổ, tỷ lệ tử vong cao ở trẻ em. Vì vậy cần phải hiểu rõ nguyên nhân, phương thức lây truyền và cách phòng chống sởi đặc biệt là trong trường học, công sở.

1. Nguyên nhân, phương thức lây truyền và một số đặc điểm bệnh sởi

Tác nhân gây bệnh là vi rút sởi, có sức đề kháng rất kém, chết sau 30 phút ở ngoại cảnh. Nguồn truyền nhiễm là bệnh nhân sởi, ổ chứa tự nhiên duy nhất là người. Không có người khỏi hoặc người lành mang vi rút.

Phương thức lây truyền: bệnh lây qua đường hô hấp bằng những giọt chất nhầy bắn từ mũi họng của người bệnh vào không khí trong khi ho, hắt hơi, nói chuyện. Đôi khi có thể lây gián tiếp qua những đồ vật mới bị ô nhiễm (sức đề kháng của vi rút sởi yếu).

Bệnh sởi có tính lây truyền cao nhất, chỉ có thể cắt đứt được sự lây truyền trong cộng đồng khi đạt được > 95% số người có miễn dịch bảo vệ.

Tính cảm nhiễm: Tất cả những người chưa bị mắc sởi, chưa được gây miễn dịch đầy đủ bằng vaccine đều có cảm nhiễm với sởi. Sau khi mắc sởi tự nhiên sẽ có được miễn dịch bền vững.

Miễn dịch sởi thụ động: Trẻ được sinh từ người mẹ đã mắc sởi sẽ được miễn dịch thụ động từ mẹ truyền cho đến khoảng từ 6 đến 9 tháng tuổi hoặc lâu hơn tuỳ lượng kháng thể tồn dư trong máu mẹ. Tuy nhiên kháng thể này sẽ ngăn cản sự đáp ứng miễn dịch khi tiêm vaccine ở lứa tuổi này nên việc tiêm vacine sởi thường được khuyến cáo ở khoảng 9 -12 tháng tuổi.

Đối với trẻ sinh ra từ mẹ được gây miễn dịch bằng vaccin thì trẻ đó cũng có kháng thể thụ động của mẹ truyền cho, nhưng chỉ ở mức thấp và vẫn có khả năng cảm nhiễm với bệnh sởi. Những trẻ này cần gây miễn dịch sớm hơn.

2. Khi bị bệnh sởi sẽ có biểu hiện như thế nào?

Các biểu hiện thường gặp ở bệnh nhân sởi gồm:

Sốt cao > 38°C.

Viêm long đường hô hấp, viêm kết mạc, tiêu chảy.

Phát ban dạng sởi: Lúc đầu ban xuất hiện ở sau tai, sau đó lan ra mặt, dần xuống ngực, bụng và ra toàn thân. Ban dạng sẩn (ban gồ lên mặt da), khi bay sẽ để lại những vết thâm trên da (vằn da báo).

Bệnh làm suy giảm sức đề kháng của cơ thể nên dễ kèm theo những biến chứng nhiễm trùng khác rất nặng nề (viêm phổi, tiêu chảy, viêm não, viêm loét giác mạc…).

Hình ảnh ban sởi

3. Cách phòng chống dịch sởi trong trường học, công sở

Phát hiện bệnh nhân sởi và thông báo dịch

Dịch sởi có khả năng lây lan nhanh nên việc phát hiện và điều tra sớm có ý nghĩa rất quan trọng trong công tác phòng chống dịch.

Khai báo ngay cho cơ quan y tế (TT YTDP quận/huyện) khi có ca bệnh nghi ngờ để tiến hành điều tra xác minh dịch (điều tra dịch tễ, lấy mẫu bệnh phẩm) và triển khai các biện pháp chống dịch.

Thực hiện báo cáo dịch hàng ngày theo đúng quy định báo cáo dịch: báo cáo trước 11 giờ của ngày hôm sau bằng điện thoại, fax hoặc email.

Khi không có ca bệnh mới xuất hiện trong thời gian 21 ngày kể từ ngày khởi phát ca bệnh gần nhất thì có thể được xem như là dịch đã kết thúc.

Cách ly bệnh nhân sởi

Cách ly trẻ bệnh từ khi khởi phát và trong suốt thời kỳ phát ban (thông thường khoảng 4 - 5 ngày).

Trẻ được nghỉ học, không tham gia tập trung đông người, hoạt động tập thể. Trẻ chỉ quay lại trường học sau khi đã hết ban.

Tại trường học, bệnh nhân được cách ly tại phòng y tế của nhà trường, được đeo khẩu trang y tế.

Đối với bệnh nhân nhẹ có thể khám, điều trị và cách ly tại nhà. Những trường hợp nặng có biến chứng cần điều trị ở phòng cách ly tại bệnh viện.

Ở nhà, trong vòng 5 ngày sau khi ban mọc, bệnh nhân sởi chỉ được tiếp xúc với người trong gia đình để tránh lây bệnh ra cộng đồng.

Theo dõi sức khoẻ những người đã tiếp xúc (giáo viên, học sinh 5 ngày trước và sau khi ban xuất hiện) với trẻ bệnh trong vòng 21 ngày và hướng dẫn cách phát hiện bệnh, hạn chế tiếp xúc và cách ly khi cần thiết.

Các ca sởi không cần nhập viện trừ những trường hợp thật sự cần thiết vì sẽ làm tăng nguy cơ lây truyền trong bệnh viện.

Điều trị và khử trùng

Không cần khử trùng lớp học hoặc phòng y tế của trường vì vi rút sởi rất yếu ở môi trường ngoại cảnh. Chỉ lau chùi đồ đặc, bề mặt sinh hoạt bằng các chất tẩy rửa thông thường, thông thoáng khí và có ánh sáng mặt trời. Không dùng điều hòa khi trong lớp có học sinh mắc sởi.

Hướng dẫn cách rửa tay bằng xà phòng đúng cách và thường xuyên.

Các ca sởi nặng hoặc có biến chứng cần được theo dõi và điều trị tại các cơ sở y tế.

Bổ sung vitamin A, tăng cường dinh dưỡng cho trẻ em.

Vệ sinh thân thể và răng miệng, không kiêng nước

Truyền thông giáo dục sức khỏe

Truyền thông về nguy cơ lây nhiễm, cung cấp các thông tin cần thiết cho giáo viên, cán bộ nhà trường về cách phát hiện bệnh sởi và các biện pháp phòng dịch.

Tiêm Vaccine phòng Sởi

Tiêm vaccine sởi là biện pháp hiệu quả nhất, đặc biệt là cho trẻ em. Cần tiêm chủng mũi 1 cho tất cả trẻ em từ 9 - 11 tháng tuổi và tiêm nhắc lại mũi 2 cho trẻ lúc 18 tháng tuổi trong tiêm chủng thường xuyên theo quy định.

Việc quyết định tiêm vắc xin sởi cho nhóm đối tượng nguy cơ cao trong vùng dịch cần dựa trên cơ sở phân tích dịch tễ của từng vụ dịch và theo chỉ đạo của Bộ Y tế.

Nhà trường cần cộng tác chặt chẽ với Ngành Y tế trong việc tiêm vaccine phòng và chống dịch sởi.

>> Xem các vaccine phòng sởi Tại đây

Để có thêm thông tin về bệnh sởi, cách phòng và điều trị bệnh, lịch tiêm phòng và các loại vaccine phòng sởi, Bạn có thể gọi số 0896 108 108 / 0899 108 108 hoặc tổng đài tư vấn sức khỏe 1900 633 902 của Health Việt Nam, các chuyên gia, bác sĩ luôn sẵn sàng tư vấn miễn phí và hỗ trợ bạn.

HEALTH VIỆT NAM - Lá chắn an toàn cho sức khỏe người Việt!